Tìm hiểu về bệnh đậu mùa – Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh 2024

Chào mọi người! Bệnh đậu mùa không phải là một vấn đề xa lạ trên toàn cầu, nhưng rất nhiều người không biết về căn bệnh này. Đậu mùa là một bệnh viêm nhiễm do virus Herpes simplex gây ra, thường xảy ra ở niêm mạc miệng và các khu vực xung quanh. Bệnh có thể gây khó chịu, đau và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Chúng tôi sẽ nói về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa và điều trị bệnh đậu mùa hiệu quả trong bài viết này. Hãy cùng nhau tìm hiểu thêm về căn bệnh này!

1. Giới thiệu về bệnh đậu mùa

Virus Varicella-zoster gây ra bệnh đậu mùa, còn được gọi là bệnh thủy đậu. Bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em, nhưng người lớn, nếu họ chưa từng bị bệnh hoặc chưa được tiêm phòng, cũng có thể mắc bệnh. Sự xuất hiện của các nốt ban đỏ, mụn nước trên da và niêm mạc cùng với sốt, mệt mỏi và cảm giác khó chịu là những dấu hiệu của bệnh.

Virus Varicella-zoster lây lan bằng cách tiếp xúc trực tiếp với dịch từ các mụn nước hoặc bằng cách hô hấp bằng cách hít phải giọt bắn từ người bệnh. Sau khi bị nhiễm, virus có thể ở lại trong cơ thể ở dạng tiềm ẩn và có thể tái phát dưới dạng bệnh zona, còn được gọi là bệnh zona thần kinh, khi hệ miễn dịch bị suy giảm.

Tuy nhiên, bệnh đậu mùa thường tự khỏi sau 1-2 tuần, nhưng có thể có biến chứng, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch kém. Biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh đậu mùa là tiêm phòng Varicella.

2. Nguyên nhân và triệu chứng

2.1. Nguyên nhân gây bệnh đậu mùa

Virus Varicella-zoster (VZV) gây ra bệnh đậu mùa. Đây là một trong những loại vi-rút thuộc họ Herpesviridae. Các nguyên nhân chính gây bệnh đậu mùa bao gồm:

• Bằng cách tiếp xúc trực tiếp: Khi tiếp xúc trực tiếp với dịch từ các mụn nước của người bệnh, virus có thể lây lan. Điều này thường xảy ra khi người bệnh gãi và làm vỡ các mụn nước, điều này khiến virus truyền ra ngoài.
• Lây qua đường hô hấp: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, họ có thể phát tán virus VZV qua các giọt bắn. Những người ở gần họ có thể hít phải các giọt bắn này và truyền bệnh cho người khác.
• Lây gián tiếp thông qua thiết bị cá nhân: Virus có thể ở trên bề mặt của đồ chơi, quần áo, khăn mặt và các vật dụng khác. Khi người khác sử dụng các vật dụng này với nhau, họ có thể lây truyền bệnh cho họ.
• Tái phát từ virus tiềm ẩn: Virus VZV không bị loại bỏ hoàn toàn khỏi cơ thể sau khi mắc bệnh đậu mùa, mà tồn tại ở trạng thái tiềm ẩn trong các hạch thần kinh. Virus có thể tái hoạt động và gây ra bệnh zona (bệnh thần kinh) khi hệ miễn dịch suy yếu.
• Bệnh đậu mùa rất dễ lây lan, đặc biệt là ở những người chưa từng bị bệnh hoặc chưa được tiêm phòng. Chính vì vậy, phương pháp quan trọng và hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh đậu mùa là tiêm phòng Varicella.

2.2. Triệu chứng của bệnh đậu mùa

Bệnh thủy đậu, còn được gọi là bệnh đậu mùa, có các triệu chứng rõ ràng và diễn biến qua nhiều giai đoạn. Các triệu chứng phổ biến của bệnh đậu mùa bao gồm:

• Sốt: Sốt nhẹ đến cao là một trong những triệu chứng đầu tiên của bệnh đậu mùa. Trẻ em thường bị sốt nhẹ, nhưng người lớn có thể bị sốt nặng hơn.
• Cảm giác chán nản và mệt mỏi: Thông thường, người bệnh cảm thấy mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng và khó chịu chung.
• Đau cơ và đau đầu: Các triệu chứng phổ biến trong giai đoạn đầu của bệnh bao gồm đau đầu và đau cơ toàn thân.
• Phát ban: Sự xuất hiện của phát ban trên da là triệu chứng nổi bật nhất của bệnh đậu mùa. Các đốm đỏ nhỏ ban đầu xuất hiện, nhưng chúng sau đó phát triển thành mụn nước chứa dịch trong suốt. Các mụn nước này có thể xuất hiện ở mọi nơi trên cơ thể, chẳng hạn như họng và niêm mạc miệng.
• Ngứa: Mụn nước thường gây ngứa. Gãi có thể phá vỡ mụn nước và gây nhiễm trùng.
• Giai đoạn đóng vảy và phá vỡ: Sau một vài ngày, các mụn nước sẽ vỡ ra, dịch mụn sẽ chảy ra và các vảy sẽ hình thành. Sau đó, các vảy này sẽ khô và tự bong ra.
• Triệu chứng đường hô hấp: Người bệnh có thể gặp các triệu chứng liên quan đến đường hô hấp như ho, đau họng và chảy nước mũi trong một số trường hợp.
• Biến chứng: Bệnh đậu mùa thường tự khỏi sau 1-2 tuần, nhưng nó có thể gây ra biến chứng, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch kém. Nhiều biến chứng bao gồm nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm não và hội chứng Reye ở trẻ em.

3. Cách phòng tránh và điều trị

3.1. Cách phòng tránh bệnh đậu mùa

Phòng ngừa bệnh đậu mùa là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của virus và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các biện pháp phòng tránh hiệu quả bao gồm:

• Vắc-xin Varicella được tiêm: Biện pháp phòng ngừa bệnh đậu mùa hiệu quả nhất là vacxin Varicella. Trẻ em thường được tiêm phòng khi 12 đến 15 tháng tuổi và nhắc lại mũi khi 4 đến 6 tuổi. Cũng nên tiêm phòng những người lớn chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được tiêm phòng.
• Đừng tiếp xúc với những người bị bệnh: Hạn chế sự tiếp xúc gần với những người bị bệnh đậu mùa. Để ngăn chặn sự lây lan của bệnh, những người thân trong gia đình mắc bệnh phải được cách ly và hạn chế tiếp xúc trực tiếp.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc các vật dụng của họ. Nếu không có nước hoặc xà phòng, sử dụng dung dịch sát khuẩn tay.
• Sử dụng đồ dùng cá nhân khác nhau: Để ngăn ngừa lây nhiễm, không dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, quần áo, đồ chơi và bát đũa với người bệnh.
• Bảo vệ môi trường sống: Để tiêu diệt virus, thường xuyên vệ sinh và khử trùng các bề mặt tiếp xúc thường xuyên như tay nắm cửa, bàn ghế và đồ chơi.
• Đeo khẩu trang và giữ khoảng cách: Để giảm nguy cơ lây lan qua đường hô hấp, trong trường hợp dịch bệnh bùng phát, bạn nên giữ khoảng cách an toàn với người khác và đeo khẩu trang.
• Giáo dục và cải thiện nhận thức: Giáo dục cộng đồng về cách phòng ngừa và xác định triệu chứng của bệnh đậu mùa. Khuyến khích mọi người tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và tiêm phòng.
• Mở rộng sức đề kháng: Để tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm hiệu quả hơn, hãy duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc.

Chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe của mình và cộng đồng bằng cách tuân thủ các biện pháp phòng tránh trên.

3.2. Điều trị bệnh đậu mùa hiệu quả

Điều trị bệnh đậu mùa chủ yếu nhằm giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện sức đề kháng của cơ thể. Các phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh đậu mùa bao gồm:

Thời gian nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà:

• Đảm bảo rằng bạn nhận được một lượng nghỉ ngơi đầy đủ để giúp cơ thể của bạn hồi phục.
• Uống nhiều nước để giảm sốt và hydrat hóa.
• Để giảm kích ứng da, mặc quần áo thoải mái.

Hạn chế ngứa và chăm sóc da:

• Để giảm ngứa, hãy tắm bằng nước ấm pha với bột yến mạch hoặc baking soda.
• Để làm dịu da, sử dụng kem dưỡng ẩm chứa calamine.
• Tránh gãi các mụn nước để ngăn ngừa nhiễm trùng lây lan.

Các loại thuốc giảm đau và sốt:

• Để giảm đau và đau nhức, hãy sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen theo hướng dẫn của bác sĩ.

Thuốc chống lại virus:

• Bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng virus như acyclovir để giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài của bệnh trong một số trường hợp, đặc biệt là ở người lớn hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu.

Nhiễm trùng thứ phát được điều trị như sau:

• Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng da do vi khuẩn như mụn nước bị đỏ, sưng và đau.

Cách biệt:

• Người bệnh được cách ly để ngăn chặn sự lây lan của virus. Người bệnh nên tránh tiếp xúc với mọi người cho đến khi tất cả các mụn nước đã đóng vảy, đặc biệt là phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh và những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Tư vấn và theo dõi sức khỏe:

• Liên hệ với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào hoặc bất kỳ dấu hiệu biến chứng nào, chẳng hạn như khó thở, đau đầu dữ dội, nôn mửa hoặc triệu chứng thần kinh.

Ngăn ngừa bằng tiêm chủng:

• Biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh đậu mùa là tiêm phòng Varicella. Việc tiêm phòng này giảm khả năng mắc bệnh và biến chứng nghiêm trọng.

4. Tác hại của bệnh đậu mùa

Bệnh đậu mùa có thể gây ra nhiều hậu quả, đặc biệt nếu không được điều trị đúng cách hoặc xảy ra biến chứng. Những tác hại chính của bệnh đậu mùa bao gồm:

• Triệu chứng không thoải mái: Do các mụn nước gây ra, bệnh đậu mùa có thể gây ra sốt, đau đầu, mệt mỏi và ngứa ngáy. Những triệu chứng này khiến người bệnh khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ.
• Nhiễm trùng truyền nhiễm: Các mụn nước có thể gây nhiễm trùng da do vi khuẩn nếu bị gãi. Nhiễm trùng này có thể gây đau, sưng, mưng mủ và để lại sẹo.
• Sẹo và viêm da: Các mụn nước có thể bị gãi hoặc nhiễm trùng, để lại sẹo vĩnh viễn trên da. Đặc biệt đối với trẻ em, những vết sẹo này có thể gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng tâm lý..
• Vấn đề viêm não: Bệnh đậu mùa có thể gây viêm não, còn được gọi là encephalitis, dẫn đến đau đầu dữ dội, sốt cao, co giật và thậm chí là hôn mê, mặc dù bệnh này rất hiếm gặp. Viêm não là một biến chứng có thể gây tử vong hoặc tổn thương não trong một thời gian dài.
• Phụ nữ mang thai có thể có những biến chứng sau: Phụ nữ mang thai bị bệnh đậu mùa có nguy cơ cao gặp viêm phổi và thai nhi có thể bị ảnh hưởng. Virus Varicella-zoster có thể gây ra hội chứng thủy đậu bẩm sinh, có thể gây ra dị tật và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho thai nhi.
• Bệnh zona thần kinh: Sau khi bệnh đậu mùa kết thúc, virus Varicella-zoster có thể ở trong cơ thể và gây ra bệnh zona. Bệnh zona gây đau rát, mụn nước và có thể gây ra đau dây thần kinh kéo dài.

5. Lợi ích khi điều trị bệnh đậu mùa

Điều trị bệnh đậu mùa nhanh chóng và đúng cách giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Khi điều trị bệnh đậu mùa, có một số lợi ích chính sau:

• Hạn chế triệu chứng: Các triệu chứng khó chịu như sốt, đau đầu, mệt mỏi và ngứa ngáy giảm đi do điều trị, khiến người bệnh cảm thấy thoải mái hơn trong quá trình hồi phục.
• Ngăn chặn nhiễm trùng lây lan: Việc sử dụng thuốc và chăm sóc da đúng cách ngăn ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn ở các mụn nước, giảm nguy cơ sưng, mưng mủ và để lại sẹo.
• Hỗ trợ hồi phục: Điều trị hiệu quả giúp cơ thể người bệnh hồi phục nhanh hơn, giảm thời gian bệnh kéo dài và giúp họ trở lại hoạt động bình thường sớm hơn.
• Bảo vệ khỏi biến chứng: Sử dụng thuốc kháng virus và các biện pháp y tế nhanh chóng có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não và hội chứng Reye, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao.
• Giảm khả năng lây nhiễm: Cách ly và điều trị người bệnh ngăn chặn virus Varicella-zoster lây lan sang những người khác, đặc biệt là những người chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được tiêm phòng.
• Giảm khả năng tái phát bệnh zona: Điều trị đúng cách có thể giúp kiểm soát sự tồn tại của virus trong cơ thể và giảm khả năng bệnh zona tái phát sau này.
• Bảo vệ thai nhi: Phụ nữ mang thai có thể bảo vệ thai nhi khỏi các vấn đề sức khỏe liên quan đến hội chứng thủy đậu bẩm sinh và giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
• Cải thiện tinh thần: Đặc biệt đối với trẻ em và thanh thiếu niên, việc giảm triệu chứng và hồi phục nhanh chóng giúp người bệnh giảm căng thẳng, lo lắng và tự ti.
• Hỗ trợ sức khỏe miễn dịch: Các biện pháp chăm sóc sức khỏe tổng thể như nghỉ ngơi, dinh dưỡng đầy đủ và vệ sinh cá nhân đúng cách tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ cơ thể chống lại vi-rút và các bệnh khác.

6. Các câu hỏi thường gặp về bệnh đậu mùa

Bệnh đậu mùa lây lan theo những cách nào?

• Bệnh đậu mùa lây lan trực tiếp qua tiếp xúc với dịch từ các mụn nước của người bệnh hoặc qua đường hô hấp khi hít phải giọt bắn từ người bệnh. Việc sử dụng đồ dùng cá nhân như khăn mặt, quần áo và chăn gối cùng nhau cũng có thể khiến virus lây lan.

Hậu quả của bệnh đậu mùa là gì?

• Nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm não, hội chứng Reye ở trẻ em và bệnh zona sau này có thể là một số biến chứng có thể xảy ra. Người lớn, trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch suy yếu thường bị biến chứng nghiêm trọng.

Bệnh đậu mùa có gây nguy hiểm cho phụ nữ mang thai không?

• Có, bệnh đậu mùa có thể gây nguy hiểm cho phụ nữ mang thai và thai nhi của họ. Các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi ở mẹ và hội chứng thủy đậu bẩm sinh ở thai nhi có thể do virus gây ra. Phụ nữ mang thai nên tránh tiếp xúc với những người bị bệnh và tham khảo ý kiến bác sĩ ngay khi có triệu chứng.

7. Kết luận

Mặc dù bệnh đậu mùa thường gặp và có thể tự khỏi, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tiêm phòng Varicella, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nguy hiểm.

Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh đậu mùa sẽ giúp bảo vệ cả cộng đồng và bản thân, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương như trẻ em, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, hãy luôn tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và liên hệ với bác sĩ.